ในสถานการณ์ที่ระดับสุขภาวะ การเรียนรู้ และพัฒนาการของเด็กและเยาวชนไทยยังคงเป็นปัญหาหลากหลายนโยบายถูกริเริ่มในโรงเรียนเพื่อ หวังช่วยจัดการและแก้ปัญหาดังกล่าวหลายโรงเรียนประสบความยากลำบาก....ในการจัดการเวลาและบูรณาการกิจกรรมให้ลงตัว

แนวคิดการส่งเสริมกิจกรรมทางกายเชิงระบบแบบ 4PC

คือ เครื่องมือที่จะช่วยให้การทำงานของโรงเรียน เป็นไปอย่างบูรณาการและง่ายยิ่งขึ้น

4PC เป็นแนวคิดที่ถูกออกแบบและพัฒนาขึ้น โดยทบทวนและศึกษาข้อมูลจากงานวิจัยในต่างประเทศมาทำการออกแบบและปรับประยุกต์เพื่อจัดการระบบนิเวศด้านการส่งเสริมกิจกรรมทางกาย นโยบายด้านการจัดการเรียนการสอน บริบทเชิงพื้นที่ของโรงเรียนและพฤติกรรมของนักเรียนไทย ทั้งนี้แนวคิดดังกล่าวถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการจัดการเชิงระบบเพื่อส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียน โดยได้ผ่านกระบวนการวิจัยและการทดสอบประสิทธิผลของเครื่องมือตลอดระยะเวลา 3 ปี กระทั่งได้ข้อยืนยันว่าสามารถก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกต่อพฤติกรรมของนักเรียน ขณะเดียวกันยังยืนยันโดยผู้บริหารโรงเรียนและคุณครูผู้ใช้ว่า เป็นแนวคิดที่สามารถปรับประยุกต์และบูรณาการเข้ากับกิจกรรมเชิงนโยบายและการเรียนรู้อื่น ๆ ได้อย่างไม่ติดขัด

ทั้งนี้ องค์ประกอบที่สำคัญสำหรับการดำเนินการส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียนด้วยแนวคิดการส่งเสริมกิจกรรมทางกายเชิงระบบแบบ 4PC มี 5 องค์ประกอบที่สำคัญ ดังนี้

1. นโยบายส่งเสริมการเคลื่อนไหวร่างกายในทุกโอกาส (Active Policy)
2. บุคลากรที่มีความกระฉับกระเฉงตื่นรู้ (Active People)
3. แผนกิจกรรมฉลาดเล่น (Active Program)
4. พื้นที่ส่งเสริมการเล่น (Active Place)
5. ห้องเรียนฉลาดรู้ (Active Classroom)

ที่มา: โครงการโรงเรียนฉลาดเล่น, สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล, 2562

แนวคิดการส่งเสริมกิจกรรมทางกายเชิงระบบแบบ 4PC ในโรงเรียนสามารถช่วยส่งเสริมและสนับสนุนกระบวนการเรียนรู้และพัฒนาการของผู้เรียนได้อย่างรอบด้าน ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์และสังคม กระบวนการคิดวิเคราะห์และการสื่อสาร ความผูกพันและความสุขในการใช้เวลาที่โรงเรียน รวมถึงผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน

ประสิทธิผลของการส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียน

ผลจากการวิจัย ภายใต้ความร่วมมือระหว่างศูนย์พัฒนาองค์ความรู้ด้านกิจกรรมทางกายประเทศไทย (ทีแพค) สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ในโรงเรียนต้นแบบที่เข้าร่วมกิจกรรมโครงการ “โรงเรียนฉลาดเล่น” ที่ทำการติดตามและวัดประสิทธิผลของแนวคิดเป็นระยะเวลาต่อเนื่อง 3 ปี พบการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกในกลุ่มนักเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรมโครงการที่สำคัญ 5 ประการคือ

คะแนนเฉลี่ยของพัฒนาการ 5 มิติของนักเรียนเปรียบเทียบรอบก่อนและหลังจากการเข้าร่วมกิจกรรม
ที่มา: โครงการโรงเรียนฉลาดเล่น, สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล, 2562

ที่สำคัญที่สุดคือ คุณครูและโรงเรียนต้นแบบในการดำเนินงานโครงการต่างสะท้อนตรงกันว่า กระบวนการส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียนด้วยวิธีการดังกล่าวนี้ เป็นเครื่องมือการจัดการที่ช่วยให้โรงเรียนสามารถนำกิจกรรมต่าง ๆ ที่มีการดำเนินการอยู่มาบูรณาการเข้าด้วยกันเพื่อกระตุ้นการเรียนรู้ของผู้เรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ สอดคล้องกับธรรมชาติและบริบทของโรงเรียนไทย ดำเนินการได้จริงไม่ยุ่งยากสลับซับซ้อน

โอกาสและประโยชน์ ที่จะเกิดขึ้น

เมื่อดำเนินการส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียน

ระดับโรงเรียน

1.) มีเครื่องมือสำหรับการบูรณาการการทำงานตามตัวชี้วัดด้านการส่งเสริมสุขภาพและความรอบรู้ทางสุขภาพของนักเรียน ภายใต้รูปแบบการดำเนินกิจกรรมที่ไม่ยุ่งยากและมีประสิทธิผล
2.) เสริมสร้างบรรยากาศในโรงเรียน ความผูกพันระหว่างนักเรียนกับคุณครู ตลอดจนกระบวนการสร้างการเรียนรู้แบบ Active Learning และเครือข่ายการแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างเป็นรูปธรรม

ระดับครูผู้สอน

1.) มีข้อมูลประกอบการติดตามช่วยเหลือ และส่งเสริมพฤติกรรมทางสุขภาวะของนักเรียน ทั้งนี้รวมถึงการใช้ข้อมูลเพื่อการทำวิจัยในชั้นเรียนเพื่อยกระดับวิทยฐานะ
2.) มีเครื่องมือสนับสนุนกระบวนการการเรียนการสอนแบบ Active Learning และเกิดความสนุกในการสอนเนื่องจากการตอบรับที่ดีจากผู้เรียน

ระดับเขตพื้นที่การศึกษา

1.) เพิ่มทางเลือกของ Platform สำหรับการส่งเสริมสุขภาพนักเรียนที่สามารถบูรณาการโครงการและกิจกรรมอื่น ๆ รวมถึงการจัดการปัญหาที่เกี่ยวข้องได้อย่างเป็นระบบ
2.) ผลของการดำเนินกิจกรรมในภาพรวม จะช่วยหนุนเสริมประสิทธิผลการดำเนินงานของสถานศึกษาได้อย่างมีประสิทธิผล รวมถึงสัมฤทธิ์ผลทางการศึกษาของผู้เรียน

มหัศจรรย์ของการเล่น:

เล่นสำคัญอย่างไรทำไมจึงต้องทำ

“การเล่น” นับเป็นกิจกรรมทางกายที่ช่วยสร้างความสุขและรอยยิ้มให้กับเด็กทุกคน ยิ่งได้วิ่งเล่นหรือเคลื่อนไหวมากขึ้นเท่าใด เสียงหัวเราะ แววตาและรอยยิ้ม ที่มีกับเด็ก ๆ ก็จะยิ่งเพิ่มทวีคูณมากขึ้นตามไปด้วย ที่น่าสนใจยิ่งกว่านั้นคือ “การเล่น” สามารถก่อให้เกิดประโยชน์ด้านต่าง ๆ ต่อเด็กและเยาวชนได้มากอย่างน่ามหัศจรรย์ ทั้งนี้หลักฐานทางวิชาการและงานวิจัยจำนวนมากที่ยืนยันให้เห็นว่า การเล่นอย่างเหมาะสมจะนำไปสู่การเสริมพัฒนาการเด็กในหลากหลายมิติ

ความลับสำคัญของการเล่นที่หลายคนอาจยังไม่ทราบก็คือ การเล่นหรือการเคลื่อนไหวร่างกายเพียงระยะเวลาสั้น ๆ ประมาณ 20 นาที สามารถกระตุ้นกระบวนการทำงานและคลื่นสมองของเด็กให้มีความพร้อมกับการเรียนรู้ได้มาก

การทดสอบการวัดคลื่นสมองในเด็กนักเรียนไทย

การเปลี่ยนแปลงหลังการทดสอบ 20-40 นาที

ดำเนินการทดสอบโดยภาควิชาวิศวกรรมชีวการแพทย์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ภายใต้การรับรองจริยธรรมการวิจัยในคน มหาวิทยาลัยมหิดล

ดาวน์โหลดเอกสาร

แนวทางการดำเนินงาน โรงเรียนส่งเสริมกิจกรรมทางกายในประเทศไทย

แนวคิดการส่งเสริมกิจกรรมทางกายเชิงระบบแบบ 4PC

คือ เครื่องมือที่จะช่วยให้การทำงานของโรงเรียน เป็นไปอย่างบูรณาการและง่ายยิ่งขึ้น

1. นโยบายส่งเสริมการเคลื่อนไหวร่างกายในทุกโอกาส (Active Policy)

2. บุคลากรที่มีความกระฉับกระเฉงตื่นรู้ (Active People)

3. แผนกิจกรรมฉลาดเล่น (Active Program)

4. พื้นที่ส่งเสริมการเล่น (Active Place)

5. ห้องเรียนฉลาดรู้ (Active Classroom)